Psikolog Saide Nur Ekmekçioğlu
Beden Algısı
Beden algısı/imajı, bedeniniz hakkında sahip olduğunuz düşünce ve duyguların bir kombinasyonudur. Beden algısı, olumlu ve olumsuz deneyimler arasında değişebilir ve kişi, farklı zamanlarda olumlu veya olumsuz veya her ikisinin bir kombinasyonunu hissedebilir. Beden algısı, içsel (örn. kişilik) ve dışsal (örn. sosyal çevre) faktörlerden etkilenir. Bu nedenle, aynaya baktığınızda veya zihninizde kendinizi hayal ettiğinizde kendinizi nasıl gördüğünüz değişkenlik gösterebilir.
Çoğumuz olumlu ya da olumsuz beden imajına yol açabilecek mesajları genç yaşta içselleştiririz. Sağlıklı bir beden imajına sahip olmak, zihinsel iyiliğin ve yeme bozukluklarını önlemenin önemli bir parçasıdır.
Beden imajı neleri kapsar?
-
Kendi görünümünüz hakkında inançlarınız (anılarınız, varsayımlarınız ve genellemeleriniz dahil).
-
Boyunuz, şekliniz ve kilonuz dahil olmak üzere bedeniniz hakkında ne hissettiğiniz
-
Bedeninizde fiziksel olarak nasıl deneyimlediğiniz veya hissettiğiniz ve hareket ederken bedeninizi nasıl hissedip, kontrol ettiğiniz.

Beden Algısının Dört Yönü
Bedeninizi görme şekliniz, algısal beden imajınızdır. Genellikle, gerçekte nasıl göründüğünüzün doğru bir temsili değildir.
Bedeniniz hakkında hissetme şekliniz, duygusal beden imajınızdır. Hisler mutluluk veya tiksinti içerebilir, ancak genellikle şekliniz, kilonuz ve vücut bölümleriniz hakkında hissettiğiniz memnuniyet veya memnuniyetsizlik miktarı olarak özetlenir.
Bedeniniz hakkında düşünme şekliniz, bilişsel beden imajınızdır. Bu, beden şekli ve ağırlığı ile meşgul olmaya yol açabilir.
Beden algınız nedeniyle yapmış olduğunuz davranışlar, davranışsal beden imajınızdır. Kişi görünüşünden memnun olmadığında, kendini izole edebilir veya görünüşünü değiştirmek için sağlıksız davranışlara başvurabilir.
Olumlu Beden İmajı ve Beden Kabulü
Bir kişi bedenini kabul edebildiğinde, takdir edebildiğinde ve saygı duyabildiğinde, olumlu bir beden imajına sahip olarak tanımlanabilir. Bu, beden tatmini ile aynı şey değildir, çünkü bedeninizin yönlerinden memnun olmayabilirsiniz, ancak yine de onu tüm sınırlamalarıyla kabul edebilirsiniz. Olumlu beden imajı önemlidir, çünkü kişiyi yeme bozukluğu geliştirmeye daha az duyarlı hale getirebilen koruyucu faktörlerden biridir.
Olumlu beden imajı şunlarla ilişkilidir:
-
Bir kişinin kendisi hakkında nasıl hissettiğini belirleyen özgüven ve özsaygı, hayatın her alanını etkileyebilir ve mutluluk ve iyiliğe katkıda bulunabilir.
-
Kendini kabul etme, bir kişinin görünüşüyle rahat ve mutlu hissetme olasılığını artırır ve medyadaki gerçekçi olmayan görüntülerden ve belirli bir şekilde görünmeye yönelik toplumsal baskılardan etkilenme olasılığını azaltır.
-
Sağlıklı bir bakış açısına ve davranışlara sahip olmak, bedeninizin ihtiyaçları ile uyum içinde olduğunuzda ve bunlara cevap verdiğinizde, beslenme ve egzersizle ilgili daha sağlıklı tutum ve uygulamalarla dengeli bir yaşam tarzı sürdürmek daha kolaydır.

Olumlu vs. Olumsuz Beden İmajı
Beden imajı, kişinin fiziksel görünümü hakkındaki düşünceleri, algıları ve tutumları olarak tanımlanır.
Aynaya baktığınızda kendinizi nasıl görüyorsunuz ve bedeniniz hakkında ne hissediyorsunuz (ör. boy, şekil ve ağırlık)?
Olumlu beden imajı, şeklinizin net ve gerçek bir algısıdır; vücudunuzun çeşitli kısımlarını gerçekte oldukları gibi görmektir. Beden pozitifliği (veya beden memnuniyeti), bedeninizde rahat ve kendinden emin hissetmeyi, doğal vücut şeklinizi ve boyutunu kabul etmeyi ve fiziksel görünümün kişinin karakteri ve bir kişi olarak değeri hakkında çok az şey söylediğini kabul etmeyi içerir.
Öte yandan, olumsuz bir beden imajı, kişinin şekline yönelik çarpık bir algıyı içerir. Olumsuz beden imajı (veya beden memnuniyetsizliği) utanç, endişe ve çekingenlik duygularını içerir. Yüksek düzeyde vücut memnuniyetsizliği yaşayan insanlar, vücutlarının diğerlerine kıyasla kusurlu olduğunu hissederler ve bu kişilerin depresyon, izolasyon, düşük benlik saygısı ve yeme bozuklukları gibi duygulardan muzdarip olma olasılığı daha yüksektir. Yeme bozukluklarının tek bir nedeni olmasa da, araştırmalar anoreksiya nervoza ve bulimyia nervoza gelişimine en iyi bilinen katkının vücut memnuniyetsizliği olduğunu göstermektedir.
Beden imajı endişeleri genellikle genç yaşta başlar ve ömür boyu devam eder. 6 yaşına gelindiğinde, kızlar özellikle kendi ağırlıkları veya şekilleri hakkında endişelerini dile getirmeye başlarlar ve ilkokul kızlarının (6-12 yaş) %40-60'ı kiloları veya çok şişman olmaları konusunda endişe duyarlar. Ayrıca, ergenlik çağındaki kızların yarısından fazlası ve ergenlik çağındaki erkeklerin yaklaşık üçte biri öğün atlamak, oruç tutmak, sigara içmek, kusmak ve müshil almak gibi sağlıksız kilo kontrolü davranışları sergilemektedir. Başlama yaşının kişiye göre değiştiğini ve bu beden imajı endişelerinin daha genç yaşta başlayabileceğini veya hiç ortaya çıkmayabileceğini not etmek önemlidir.
Yeme bozukluklarında olduğu gibi, beden imajı endişeleri hepimizi etkileyebilir. Tüm yaşlar, cinsiyetler ve kültürler beden imajı sorunları açısından eşit derecede risk altında olsa da, kişinin cinsiyetine bağlı olarak geleneksel olarak farklı tetikleyiciler ve görünümle ilgili baskılar vardır. Batı kültüründe, kızlar genellikle toplumsal görünüm idealine boyun eğmemek için baskı hissederken, erkekler genellikle zayıf ve kaslı olmak için sosyal baskılarla karşı karşıya kalır.
Hepimizin vücudumuzda garip veya rahatsız hissettiğimiz günleri olsa da, olumlu beden imajı geliştirmenin anahtarı, doğal şeklimizi tanımak ve saygı duymak ve bu olumsuz düşünce ve duyguları olumlu, onaylayıcı ve kabul eden düşüncelerle alt etmeyi öğrenmektir.
Kendini kabul et. Bedenini kabul et.
Beden Memnuniyetsizliği
Beden memnuniyetsizliği nedir?
Beden memnuniyetsizliği, bir kişinin vücudu hakkında kalıcı olumsuz düşünceleri ve duyguları olduğunda ortaya çıkar. Beden memnuniyetsizliği, içsel bir duygusal ve bilişsel süreçtir, ancak belirli bir görünüm idealini karşılamaya yönelik baskılar gibi dış faktörlerden etkilenir. Beden memnuniyetsizliği, insanları sağlıksız kilo kontrolü davranışlarına, özellikle de düzensiz beslenmeye itebilir. Bu onları bir yeme bozukluğu geliştirme riskine sokar.
Beden memnuniyetsizliğinin belirtileri nelerdir?
Sizin veya hayatınızdaki birinin beden memnuniyetsizliği yaşadığından şüpheleniyorsanız, fark edebileceğiniz şeylerden bazıları şunlardır:
-
Tekrarlayan diyet davranışı (örn. oruç tutmak, kalori saymak, öğün atlamak, belirli besin gruplarından kaçınmak)
-
Kompulsif veya aşırı egzersiz örüntüleri (örneğin, dinlenmemek, egzersiz mümkün olmadığında sıkıntı hissetmek)
-
Görünüşü öz-değer için gerekli olarak değerlendirmek (örneğin, başkalarının sizi yalnızca nasıl göründüğünüze göre yargıladığı ve çekici, formda, yapılı veya güzel değilseniz başarılı, değerli veya sevilemeyeceğiniz inancı)
-
Davranışları kontrol etmek (örn. aynadaki görünümü kontrol etmek, vücut kısımlarını ölçmek, cildi sıkmak)
-
Görünüm, saç, makyaj veya giyim için çok zaman harcamak
-
Zayıflık, kaslar veya fizik hakkında çok düşünmek veya konuşmak
-
Kendileri ve/veya daha kilolu kişiler hakkında sürekli olumsuz konuşmalar
-
Kendini izlemek (örneğin, kendi görünüşünü ve çekiciliğini izlemek)
-
Kendini nesneleştirmek (örneğin, insanlar kendilerini görünüşe göre izlenecek ve değerlendirilecek nesneler olarak gördüklerinde)
-
Gönüllü sosyal karşılaştırma (örneğin, kendilerini, genellikle olumsuz olarak, taklit etmek istedikleri başkalarıyla karşılaştırmak)
-
Bedenden kaçınmak (ör. yüzme, sosyalleşme gibi beden imajının kaygıya neden olabileceği durumlardan kaçınmak).
Beden memnuniyetsizliği neden ciddi bir sorundur?
Beden imajı, Avustralya'daki genç insanlar için ilk üç endişe arasında yer almaktadır. Beden memnuniyetsizliği ve kişinin öz-değerini tanımlarken beden imajına aşırı değer vermesi, bazı insanları yeme bozukluğu geliştirmeye diğerlerinden daha duyarlı hale getiren risk faktörleridir. Beden memnuniyetsizliği yaşayan insanlar, vücut şeklini değiştirmeye çalışmak konusuna bağımlı hale gelebilirler, bu da yiyecek, egzersiz veya takviyeler gibi sağlıksız uygulamalara yol açabilir. Zamanla, bu uygulamalar istenen sonuçları vermez ve çoğu zaman yoğun hayal kırıklığı, utanç, suçluluk duygularına yol açan bir tuzak oluşturur ve nihayetinde yeme bozukluğu geliştirme riskini artırır.

Her insan, yaşamının herhangi bir döneminde beden memnuniyetsizliği yaşayabilir. Aşağıdaki faktörler, bazı insanların diğerlerine göre olumsuz beden imajı geliştirme olasılığını artırır:
Yaş: Beden imajı sıklıkla geç çocukluk ve ergenlik döneminde şekillenir, ancak beden memnuniyetsizliği her yaştan insanda ortaya çıkabilir.
Cinsiyet: Kadınların erkeklerden daha fazla beden memnuniyetsizliği yaşama olasılığı daha yüksektir, ancak her cinsiyetten insan olumsuz vücut imajı yaşayabilir.
Cinsiyet hoşnutsuzluğu: Cinsiyet disforisi olan kişiler, cinsiyet disforisi olmayan kişilere göre vücut memnuniyetsizliği yaşama olasılığı daha yüksektir.
Diyet yapan ve beden imajı endişelerini ifade eden arkadaşlar ve aile: Beden imajı endişelerini ifade eden ve kilo verme davranışlarını modelleyen rol modeller, gerçek vücut tipinden bağımsız olarak bir kişinin vücut memnuniyetsizliği geliştirme olasılığını artırabilir.
Vücut ölçüsü: Daha yüksek kilolu insanlar, kiloya toplumsal odaklanma nedeniyle vücut memnuniyetsizliği açısından daha yüksek risk altındadır.
Düşük benlik saygısı ve/veya depresyon: Düşük benlik saygısı veya depresyon yaşayan kişilerde vücut memnuniyetsizliği riski artar.
Alay ve zorbalık: Gerçek vücut tipi ne olursa olsun, görünüşleri ve/veya kiloları nedeniyle zorbalığa uğrayan kişilerin vücut memnuniyetsizliği geliştirme riski artar.
Kişilik özellikleri: Mükemmeliyetçi eğilimleri olan, çok başarılı, katı 'siyah ve beyaz' düşünenler, güzellik ideallerini içselleştirenler ve kendilerini sıklıkla başkalarıyla karşılaştıranlar, vücut memnuniyetsizliği geliştirme konusunda daha yüksek risk altındadır.
Beden imajınızı nasıl geliştirebilirsiniz?
Ağırlık, şekil, boyut ve görünüm söz konusu olduğunda doğru ya da yanlış yoktur. Zorlu güzellik ideallerine meydan okumak ve vücut şeklinizi kabul etmeyi öğrenmek, olumlu beden imajına doğru önemli bir adımdır. Vücudumuz hakkında görme, hissetme ve düşünme şeklimizi değiştirme gücüne sahibiz.
Bir liste size olumsuz beden düşüncelerini nasıl pozitif beden imajına dönüştüreceğinizi otomatik olarak söyleyemez, ancak size ve kendinize ve bedeninize daha sağlıklı bakmanın yollarını gösterebilir. Bu yeni düşünce kalıplarını ne kadar çok uygularsanız, kim olduğunuz ve doğal olarak sahip olduğunuz beden hakkında o kadar iyi hissedeceksiniz.
-
Vücudunuzun yapabileceği her şeyi takdir edin. Vücudunuz sizi her gün hayallerinize biraz daha yaklaştırıyor. Koşmak, dans etmek, nefes almak, gülmek, hayal kurmak gibi vücudunuzun sizin için yaptığı harika şeyleri kutlayın.
-
Kendiniz hakkında sevdiğiniz şeylerin ilk on listesini tutun - kilonuzla veya nasıl göründüğünüzle ilgili olmayan şeyler. Listenizi sık sık okuyun. Kendinizle ilgili hoşunuza gidecek daha çok şeyin farkına vardıkça listeye ekleyin.
-
Kendinize "gerçek güzelliğin" sadece yüzeysel olmadığını hatırlatın. Kendiniz ve kim olduğunuz hakkında iyi hissettiğinizde, sizi güzel yapan bir güven, kendini kabul etme ve açıklık duygusuyla kendinizi taşırsınız. Güzellik bir ruh halidir, bedeninizin bir hali değil.
-
Kendine bütün bir insan olarak bak. Kendinizi bir aynada veya zihninizde gördüğünüzde, belirli vücut bölgelerine odaklanmamayı seçin. Kendinizi, başkalarının sizi görmesini istediğiniz gibi görün - bir bütün olarak.
-
Kendinizi pozitif insanlarla çevreleyin. Etrafınızda sizi destekleyen ve kendinizi doğal olarak olduğunuz gibi sevmenin önemini anlayan başkaları varken, kendiniz ve vücudunuz hakkında iyi hissetmek daha kolaydır.
-
Kafanızın içinde size vücudunuzun "doğru" olmadığını veya "kötü" bir insan olduğunuzu söyleyen sesleri kapatın. Olumsuz düşüncelerinizi olumlu düşüncelerle yenebilirsiniz. Bir dahaki sefere kendinizi yıkmaya başladığınızda, işinize yarayan birkaç hızlı olumlamayla kendinizi yeniden inşa edin.
-
Rahat ve vücudunuz hakkında iyi hissetmenizi sağlayan giysiler giyin. Vücudunuzla birlikte çalışın, ona karşı değil.
-
Sosyal medya mesajlarının eleştirel bir izleyicisi olun. Kendiniz veya bedeniniz hakkında kötü hissetmenize neden olan resimlere, sloganlara veya tutumlara dikkat edin. Bu mesajları protesto edin: reklam verene bir mektup yazın veya görsele veya mesaja karşılık verin.
-
Kendiniz için güzel bir şey yapın - vücudunuzun bunu takdir ettiğinizi bilmesini sağlayan bir şey. Köpük banyosu yapın, kestirmek için zaman ayırın veya dinlenmek için dışarıda huzurlu bir yer bulun.
-
Yiyecek, kalori ve kilonuz hakkında endişelenerek harcadığınız zamanı ve enerjiyi başkalarına yardım edecek bir şeyler yapmak için kullanın. Bazen diğer insanlara ulaşmak, kendiniz hakkında daha iyi hissetmenize yardımcı olabilir ve dünyamızda olumlu bir değişiklik yaratabilir.